Krztusiec

Co to jest krztusiec?

Krztusiec, czyli koklusz, wywołany przez Gram-ujemną pałeczkę Bordetella pertussis, jest wysoce zaraźliwą, ostrą chorobą układu oddechowego u ludzi. Pomimo wysokich wskaźników szczepień choroba ta pojawiła się ponownie na całym świecie, powodując co roku około 300 000 zgonów. Zmniejszająca się odporność po szczepieniu dzieci spowodowała wzrost liczby podatnych nastolatków i dorosłych, którzy mogą przenosić krztusiec na wrażliwe, nieszczepione lub nie w pełni zaszczepione niemowlęta. Charakterystycznym objawem krztuśca jest napadowy kaszel z krztuścem i wymiotami pokrztuśnymi. Utrzymujący się kaszel może trwać od tygodni do miesięcy ze stopniowym zmniejszaniem się częstotliwości i nasilenia. Należy jednak zaznaczyć, że zakażenia B. pertussis, szczególnie u gospodarzy z częściową odpornością na tę bakterię, mogą mieć również przebieg znacznie łagodniejszy lub subkliniczny. Powikłania, które są często związane z klasycznym krztuścem obejmują zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, drgawki, encefalopatię i krwotoki (mózgowe).

Krztusiec według naukowych faktów medycznych. Opieramy się tylko na źródłach medycznych, poniższe dane pochodzą ze sprawdzonych baz medycznych. Gorąco odradzamy powierzanie swojego zdrowia szarlatanom i niesprawdzonym źródłom.

Klasyfikacja krztuśca

ICD-10: A37
ICD-11: 1287021540
ICD-9: 033

Minimalny okres inkubacji u ludzi: 7 dni

Maksymalny okres inkubacji u ludzi: 21 dni

Możliwe objawy krztuśca

• Bezdech

  Bezdech to czasowe zaprzestanie oddychania. Podczas bezdechu nie ma ruchu mięśni wdechowych, a objętość płuc początkowo pozostaje niezmieniona. W zależności od tego, jak zablokowane są drogi oddechowe (drożność), może być lub nie być przepływu gazu między płucami a otoczeniem, ale jeśli przepływ jest wystarczający, wymiana gazowa w obrębie płuc i oddychanie komórkowe nie byłyby poważnie zakłócone. Dobrowolne robienie tego nazywane jest wstrzymywaniem oddechu. Bezdech może być po raz pierwszy zdiagnozowany w dzieciństwie i zaleca się konsultację z laryngologiem, alergologiem lub lekarzem medycyny snu w celu omówienia objawów, gdy zostaną zauważone; wady rozwojowe i/lub nieprawidłowe funkcjonowanie górnych dróg oddechowych mogą być obserwowane przez ortodontę. >>>

• Gorączka

  Gorączka jest definiowana jako temperatura powyżej normalnego zakresu z powodu wzrostu temperatury ustalonej przez organizm. Nie ma jednej uzgodnionej górnej granicy dla normalnej temperatury, przy czym źródła używają wartości pomiędzy 37,2 a 38,3 °C u ludzi. Wzrost temperatury ustalonej wyzwala zwiększone skurcze mięśni i powoduje uczucie zimna lub dreszcze. Powoduje to większą produkcję ciepła i wysiłki w celu zachowania ciepła Rzadko gorączka może wywołać drgawki gorączkowe, przy czym jest to bardziej powszechne u małych dzieci. Gorączki zazwyczaj nie przekraczają 41 do 42 °C. >>>

  Gorączka to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: zapalenie pęcherzyka żółciowego, ostre zapalenie trzustki, rumień guzowaty, reaktywne zapalenie stawów, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba uchyłkowa jelit, biegunka, przetoka okołoodbytnicza, ostre zapalenie krtani, grypa, zapalenie płuc, ostre zapalenie oskrzeli, przeziębienie, zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie gardła, angina, gorączka reumatyczna, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, chłoniak Hodgkina, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak grudkowy, chłoniak Burkitta, rak nerki, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, rak kości, mięsak Kaposiego, malaria, leiszmanioza, klonorchoza, fascjoloza, anisakioza, toksokaroza, mielofibroza, Świnka, mononukleoza zakaźna, histoplazmoza, aspergiloza, ospa wietrzna, półpasiec, rumień nagły, wirusowe zapalenie wątroby typu E, aIDS, pappataci, Żółta gorączka, argentyńska gorączka krwotoczna, gorączka Lassa, gorączka krwotoczna krymsko-kongijska.

• Kaszel

  Kaszel to nagłe wydalenie powietrza przez duże drogi oddechowe, które pomaga oczyścić je z płynów, substancji drażniących, obcych cząstek i drobnoustrojów. Jako odruch ochronny, kaszel może mieć charakter powtarzalny i przebiega w trzech fazach: wdech, wymuszony wydech przy zamkniętej głośni oraz gwałtowne wypuszczenie powietrza z płuc po otwarciu głośni, czemu zwykle towarzyszy charakterystyczny dźwięk. >>>

  Kaszel to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: pylica płuc, choroba refluksowa przełyku, astma, przeziębienie, zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie gardła, angina, ostre zapalenie krtani, grypa, zapalenie płuc, ostre zapalenie oskrzeli, rozedma płuc, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatia rozstrzeniowa, chłoniak Hodgkina, sarkoidoza, rak tarczycy, rak płuc, toksokaroza, histoplazmoza, aspergiloza, gorączka Lassa, choroba lasu Kyasanur, ornitoza, gorączka Q, nokardioza, legionelloza, gruźlica, dżuma, glistnica, blastomykoza, sARS, bąblowica, odra, węgorczyca, idiopatyczne włóknienie płuc.

• Katar

  Katar to swobodne wydzielanie cienkiego płynu śluzowego z nosa. Występuje stosunkowo często. Katar jest częstym objawem alergii (katar sienny) lub niektórych infekcji wirusowych, takich jak przeziębienie czy COVID-19. Może być efektem ubocznym płaczu, narażenia na niskie temperatury, nadużywania kokainy, lub odstawienia, np. od opioidów, takich jak metadon. Leczenie kataru nie jest zwykle konieczne, ale istnieje szereg dostępnych zabiegów medycznych i technik zapobiegawczych. >>>

  Katar to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: przeziębienie, polip nosa, odra.

• Wymioty

  Wymioty to mimowolne, siłowe wydalenie zawartości żołądka przez usta, a czasem nos. Wymioty mogą wynikać z wielu przyczyn, a przedłużające się wymioty mają długą diagnostykę różnicową. >>>

  Wymioty to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: marskość wątroby, kamica żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego, ostre zapalenie trzustki, zapalenie wyrostka robaczkowego, choroba uchyłkowa jelit, biegunka, zapalenie otrzewnej, krwotok podpajęczynówkowy, krwotok śródmózgowy, wodogłowie, migrena, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, tyrozynemia, choroba syropu klonowego, glejak wielopostaciowy, rak żołądka, nowotwór jelita cienkiego, rak dróg żółciowych, rak pęcherzyka żółciowego, fascjoloza, fasciolopsoza, anisakioza, gnatostomoza, gorączka krwotoczna Ebola, wirusowe zapalenie wątroby typu B, wirusowe zapalenie wątroby typu C, wirusowe zapalenie wątroby typu E, Żółta gorączka, argentyńska gorączka krwotoczna, gorączka Lassa, gorączka krwotoczna krymsko-kongijska, choroba lasu Kyasanur, choroba marburska, ornitoza, gorączka Q, choroba Heinego-Medina, japońskie zapalenie mózgu, zapalenia mózgu doliny Murray, kleszczowe zapalenie mózgu, limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych, wenezuelska gorączka krwotoczna, gorączka Zachodniego Nilu, gorączka Oropouche, gorączka okopowa, zespół wstrząsu toksycznego, gorączka plamicowa brazylijska, szkarlatyna, listerioza.

• Zmęczenie

  Zmęczenie to termin używany do opisania ogólnego uczucia zmęczenia lub braku energii. Nie jest to to samo, co zwykła senność. >>>

  Zmęczenie to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: pęcherzyca, rumień guzowaty, reaktywne zapalenie stawów, pylica płuc, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, tętniak, hipotensja, ostre zapalenie gardła, grypa, ostre zapalenie oskrzeli, rozedma płuc, gorączka reumatyczna, nadciśnienie tętnicze, wypadanie płatka zastawki mitralnej, niedomykalność zastawki aortalnej, zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatia rozstrzeniowa, kardiomiopatia przerostowa, kardiomiopatia restrykcyjna, bezdech senny, zaburzenia depresyjne, choroba Pompego, amyloidoza, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto, niedoczynność przytarczyc, otyłość, chłoniak Hodgkina, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak grudkowy, szpiczak mnogi, ostra białaczka szpikowa, niedokrwistość, methemoglobinemia, nadkrwistość, rak tarczycy, rak jajnika, rak nerki, gruczolak przysadki, rak żołądka, rak odbytu, talasemia, rak dróg żółciowych, rak płuc, czerwienica prawdziwa, zespół mielodysplastyczny, mielofibroza, nadpłytkowość samoistna.

Sposoby zarażenia i przenoszenia choroby

• Przenoszenie drogą powietrzną

  Przenoszenie chorób drogą powietrzną to jedna z najczęstszych metod transmisji patogenów, takich jak wirusy i bakterie. Odbywa się to głównie poprzez drobne krople wydobywające się z dróg oddechowych osoby zakażonej podczas kaszlu, kichania lub mówienia. Te mikroskopijne krople mogą unosić się w powietrzu i być wdychane przez innych ludzi, co prowadzi do zakażeń. Choroby przenoszone drogą powietrzną obejmują takie schorzenia jak grypa, przeziębienie, a także bardziej poważne infekcje, jak odra czy COVID-19. W przypadku wirusów, okres inkubacji może być krótki, co sprawia, że zarażone osoby mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, że są nosicielami patogenów, a tym samym nie świadomie rozpowszechniają je w swoim otoczeniu. Aby ograniczyć przenoszenie chorób drogą powietrzną, zaleca się stosowanie maseczek, utrzymywanie odpowiedniej higieny rąk oraz przestrzeganie dystansu społecznego, szczególnie w zamkniętych i zatłoczonych pomieszczeniach. Wietrzenie pomieszczeń i unikanie bliskiego kontaktu z osobami chorymi również stanowią kluczowe środki zapobiegawcze. Zrozumienie mechanizmów przenoszenia chorób drogą powietrzną jest istotne dla opracowywania skutecznych strategii kontroli epidemii oraz ochrony zdrowia publicznego. Edukacja społeczeństwa w tym zakresie może znacznie przyczynić się do zmniejszenia liczby zakażeń i ochrony najbardziej narażonych grup ludzi. >>>

  Przenoszenie drogą powietrzną dotyczy również innych chorób, takich jak np.: przeziębienie, grypa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, leiszmanioza, Świnka, mononukleoza zakaźna, opryszczka, rumień zakaźny, ornitoza, gorączka Q, limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych, błonica, promienica, listerioza, tularemia, wąglik, bruceloza, gruźlica, dżuma, ospa małpia, odra.

• Zakażenie kropelkowe

  Zakażenie kropelkowe – droga szerzenia się chorób zakaźnych, w której infekcja przenosi się od osobnika (np. człowieka) chorego (lub nosiciela) na zdrowego, w wyniku rozpryskiwania w powietrzu śliny oraz wydzieliny pochodzącej z jamy nosowej. >>>

  Zakażenie kropelkowe dotyczy również innych chorób, takich jak np.: przeziębienie, grypa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mięsak Kaposiego, Świnka, ospa wietrzna, błonica, szkarlatyna, ospa małpia, różyczka.

Możliwe przyczyny krztuśca

• Pałeczka krztuśca

  Pałeczka krztuśca (Bordetella pertussis) – mała tlenowa pałeczka Gram ujemna, będąca czynnikiem etiologicznym krztuśca. >>>

Sposoby leczenia krztuśca*

• antybiotyk

* Nie stosuj żadnego z wymienionych lekarstw lub terapii bez konsultacji z lekarzem.

Stosowane leczenie*

• Demeklocyklina

  Demeklocyklina (INN, BAN, USAN, nazwa handlowa Declomycin) jest antybiotykiem tetracyklinowym, który został uzyskany ze zmutowanego szczepu Streptomyces aureofaciens. >>>

  Demeklocyklina stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: rzeżączka.

• Erytromycyna

  Erytromycyna jest antybiotykiem stosowanym w leczeniu wielu zakażeń bakteryjnych. Należą do nich zakażenia dróg oddechowych, zakażenia skóry, zakażenia chlamydiami, choroba zapalna miednicy i kiła. Może być również stosowany w czasie ciąży w celu zapobiegania zakażeniu paciorkowcem grupy B u noworodka, jak również w celu poprawy opóźnienia opróżniania żołądka. Może być podawany dożylnie i doustnie. Maść do oczu jest rutynowo zalecana po porodzie w celu zapobiegania zakażeniom oczu u noworodka. >>>

  Erytromycyna stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: wrzód weneryczny, rzeżączka, legionelloza, wąglik, ziarniniak pachwinowy.

• Gwajafenezyna

  Gwajafenezyna sprzedawana między innymi pod nazwą handlową Mucinex jest lekiem stosowanym jako środek wykrztuśny, mający na celu ułatwienie wykrztuszania flegmy z dróg oddechowych. Chemicznie jest to eter gwajakolu i gliceryny. Nie wiadomo, czy zmniejsza kaszel. Nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 6 roku życia. Często jest stosowany w połączeniu z innymi lekami. Przyjmuje się go doustnie. >>>

  Gwajafenezyna stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: przeziębienie, zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie gardła, ostre zapalenie oskrzeli.


* Nie stosuj żadnego z wymienionych lekarstw lub terapii bez konsultacji z lekarzem.

Krztusiec - do jakiego lekarza się udać?

• Choroby zakaźne

  Choroby zakaźne to specjalizacja lekarska zajmująca się diagnostyką i leczeniem zakażeń. Praktyka specjalisty w zakresie chorób zakaźnych polega na zarządzaniu zakażeniami szpitalnymi (nabytymi w trakcie opieki zdrowotnej) lub zakażeniami nabytymi w społeczności i jest historycznie związana z higieną, epidemiologią, mikrobiologią kliniczną, medycyną podróży i medycyną tropikalną. >>>

  Choroby zakaźne to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: biegunka, przeziębienie, angina, grypa, zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, klonorchoza, fascjoloza, fasciolopsoza, anisakioza, toksokaroza, gnatostomoza, tungoza, muszyca, malaria, leiszmanioza, Śpiączka afrykańska, choroba Chagasa, schistosomatoza, histoplazmoza, parakokcydioidomikoza, sporotrychoza, aspergiloza, kryptokokoza, mukormykoza, stopa madurska, Świnka, lobomykoza, mononukleoza zakaźna, rinosporydioza, nagminna pleurodynia, alleszerioza, grzybica skóry, geotrychoza, Łupież pstry, grzybica czarna, piedra biała, piedra czarna, kokcydioidomikoza, mięczak zakaźny, rumień nagły, rumień zakaźny, pappataci, wirusowe zapalenie wątroby typu B, Żółta gorączka, wirusowe zapalenie wątroby typu C, argentyńska gorączka krwotoczna, wirusowe zapalenie wątroby typu E, gorączka Lassa.

• Pediatria

  Pediatria jest gałęzią medycyny, która obejmuje opiekę medyczną niemowląt, dzieci, młodzieży i młodych dorosłych. W Europie pediatria obejmuje wielu młodych ludzi do 18 roku życia. Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca, aby ludzie szukali opieki pediatrycznej do 21 roku życia, ale niektórzy podspecjaliści pediatryczni kontynuują opiekę nad dorosłymi do 25 roku życia. Światowe granice wiekowe pediatrii z roku na rok mają tendencję wzrostową. Słowo pediatria i jego kognaty oznaczają "uzdrowiciel dzieci", pochodzące od dwóch greckich słów: παῖς (pais "dziecko") i ἰατρός (iatros "lekarz, uzdrowiciel"). Pediatrzy pracują w klinikach, ośrodkach badawczych, na uniwersytetach, w szpitalach ogólnych i dziecięcych, w tym w tych, które praktykują podspecjalizacje pediatryczne. >>>

  Pediatria to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: liszajec, atopowe zapalenie skóry, przepuklina pępowinowa, zaparcia, biegunka, ostre zapalenie gardła, gorączka reumatyczna, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, padaczka, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, choroba Pompego, choroba Coriego, choroba Hersa, zespół Fanconiego-Bickela, zespół Hurler, zespół Huntera, zespół Sanfilippo, zespół Lescha-Nyhana, choroba Menkesa, mukowiscydoza, cukrzyca typu 1, niedoczynność przytarczyc, tyrozynemia, albinizm, choroba syropu klonowego, wrodzony zespół niedoboru jodu, ostra białaczka limfoblastyczna, hemofilia, skaza krwotoczna, methemoglobinemia, zespół Wiskotta-Aldricha, zespół delecji 22q11.2, siatkówczak, rak splotu naczyniastego, talasemia, Świnka, ospa wietrzna, rumień nagły, rumień zakaźny, kiła wrodzona, zespół wstrząsu toksycznego, błonica, szkarlatyna, odra, toksoplazmoza, owsica, różyczka.

• Pulmonologia

  Pulmonologia od łacińskiego pulmō, -ōnis "płuco" i greckiego przyrostka -λογία -logía "nauka o"), pneumologia (/nʊˈmɒlədʒi, njʊ-/, zbudowana z greckiego πνεύμων pneúmōn "płuco") lub pneumonologia (/nʊmənˈɒlədʒi, njʊ-/) to specjalność medyczna zajmująca się chorobami obejmującymi układ oddechowy. Jest również znana jako respirologia, medycyna oddechowa lub medycyna klatki piersiowej w niektórych krajach i obszarach. >>>

  Pulmonologia to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: pylica płuc, beryloza, ostre zapalenie krtani, grypa, zapalenie płuc, ostre zapalenie oskrzeli, polip nosa, rozedma płuc, astma, zatorowość płucna, bezdech senny, mukowiscydoza, sarkoidoza, rak płuc, międzybłoniak, nagminna pleurodynia, kokcydioidomikoza, aspergiloza, mukormykoza, stopa madurska, ornitoza, gorączka Q, eozynofilia, nokardioza, legionelloza, sepsa, promienica, gruźlica, blastomykoza, sARS, idiopatyczne włóknienie płuc.

Bibliografia:

• Identyfikator z baz danych dotyczących genomów, ścieżek enzymatycznych i biologicznych substancji chemicznych (ENG)
• Krztusiec w bazie U.S. National Library of Medicine (ENG)
• Krztusiec na stronach brytyjskiego NHS (ENG)
• Krztusiec na stronach Medscape (ENG)
• Artykuły w brytyjskim serwisie medycznym Patient.info (ENG)
• Krztusiec w bazie schorzeń Diseases Database (ENG)
• Krztusiec w bazie rzadkich i genetycznych chorób GARD amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia (ENG)