Co to jest stwardnienie rozsiane?
Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która wpływa na centralny układ nerwowy, w tym mózg i rdzeń kręgowy. W przebiegu tej choroby układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe, które otaczają i chronią włókna nerwowe. Uszkodzenie mieliny prowadzi do zakłóceń w przekazywaniu impulsów nerwowych, co może skutkować różnorodnymi objawami neurologicznymi.
Choroba ta występuje najczęściej u osób młodych dorosłych, zazwyczaj między 20 a 40 rokiem życia, i jest bardziej powszechna wśród kobiet niż mężczyzn. Przyczyny stwardnienia rozsianego są wciąż badane, ale uważa się, że na rozwój choroby wpływają czynniki genetyczne, środowiskowe oraz immunologiczne.
Objawy stwardnienia rozsianego mogą być bardzo różnorodne i obejmują problemy z równowagą, osłabienie mięśni, zaburzenia widzenia, a także problemy z pamięcią i koncentracją. Często występują napady zaostrzeń, po których następują okresy remisji, co sprawia, że przebieg choroby może być nieprzewidywalny.
Stwardnienie rozsiane jest chorobą przewlekłą, która obecnie nie ma znanego lekarstwa. Leczenie koncentruje się na łagodzeniu objawów oraz spowolnieniu postępu choroby. Istnieją różne terapie, które mogą pomóc w zarządzaniu stanem pacjenta i poprawie jakości życia, ale nie eliminują one choroby.
Szanse na pełne wyleczenie stwardnienia rozsianego są obecnie znikome, jednak postęp w badaniach nad chorobą oraz rozwój nowych metod terapeutycznych dają nadzieję na lepsze zarządzanie objawami i poprawę jakości życia osób dotkniętych tą chorobą. W miarę jak nauka posuwa się naprzód, możliwe staje się opracowanie skuteczniejszych terapii, które mogą w przyszłości przynieść większą ulgę pacjentom.
Stwardnienie rozsiane według naukowych faktów medycznych. Opieramy się tylko na źródłach medycznych, poniższe dane pochodzą ze sprawdzonych baz medycznych. Gorąco odradzamy powierzanie swojego zdrowia szarlatanom i niesprawdzonym źródłom.
Klasyfikacja stwardnienia rozsianego
ICD-10-CM: G35
Możliwe objawy stwardnienia rozsianego
Drętwienie
Drętwienie, znane również jako parestezja, to zjawisko charakteryzujące się uczuciem mrowienia, pieczenia lub osłabienia czucia w określonych częściach ciała. Może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak ucisk na nerwy, uszkodzenia nerwów, problemy z krążeniem, a także schorzenia neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane czy neuropatia. Drętwienie często występuje w kończynach, ale może także dotyczyć innych obszarów ciała. Uczucie drętwienia zazwyczaj jest chwilowe, jednak w niektórych przypadkach może być objawem poważniejszego stanu zdrowia. Długotrwałe lub nawracające drętwienie powinno być skonsultowane z lekarzem, który może zlecić dalsze badania diagnostyczne w celu ustalenia przyczyny. W zależności od diagnozy, leczenie może obejmować rehabilitację, leki przeciwbólowe lub inne metody terapeutyczne. >>>
Drętwienie to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: niedoczynność przytarczyc.
Mrowienie
Mrowienie, znane również jako parestezja, to uczucie nieprzyjemnego drętwienia lub swędzenia, które często towarzyszy uszkodzeniu nerwów lub ich podrażnieniu. Może występować w różnych częściach ciała, najczęściej w kończynach, i może być wywołane przez różne czynniki, takie jak ucisk na nerwy, niedokrwienie, neuropatie, a także stany zapalne. Mrowienie może być objawem wielu schorzeń, takich jak cukrzyca, stwardnienie rozsiane, zespół cieśni nadgarstka, a także niedobory witamin, w szczególności witamin z grupy B. W niektórych przypadkach mrowienie może być również wynikiem stresu lub lęku. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na częstotliwość i nasilenie mrowienia, a także na towarzyszące objawy, ponieważ mogą one wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne. W przypadku utrzymujących się lub nasilających objawów zaleca się konsultację z lekarzem w celu postawienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. >>>
Mrowienie to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: niedoczynność przytarczyc.
Neuropatia
Neuropatia obwodowa, często skracana do neuropatii, jest ogólnym terminem opisującym chorobę dotykającą nerwy obwodowe, czyli nerwy znajdujące się poza mózgiem i rdzeniem kręgowym. Uszkodzenie nerwów obwodowych może upośledzać czucie, ruch, gruczoły lub funkcje narządów w zależności od tego, które nerwy są dotknięte; innymi słowy, neuropatia dotykająca nerwów ruchowych, czuciowych lub autonomicznych powoduje różne objawy. Jednocześnie może być dotknięty więcej niż jeden rodzaj nerwu. >>>
Neuropatia to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: choroba Refsuma, aIDS, błonica.
Osłabienie mięśni
Osłabienie mięśniowe to brak siły mięśniowej. Jego przyczyn jest wiele i można je podzielić na stany, w których występuje prawdziwe lub postrzegane osłabienie mięśni. Prawdziwe osłabienie mięśni jest podstawowym objawem wielu chorób mięśni szkieletowych, w tym dystrofii mięśniowej i miopatii zapalnych. >>>
Osłabienie mięśni to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: dystrofia mięśniowa Duchenne’a, dystrofia Emery’ego-Dreifussa, dystrofia miotoniczna, dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Refsuma, miastenia, choroba Pompego, mukowiscydoza, nadczynność tarczycy, choroba von Gierkego, gruczolak przysadki, choroba Heinego-Medina, zapalenia mózgu doliny Murray, wenezuelska gorączka krwotoczna, gorączka okopowa, zespół Cushinga, zespół Conna.
Problemy z koncentracją
Problemy z koncentracją z medycznego punktu widzenia mogą być objawem różnych zaburzeń lub stanów zdrowotnych. Mogą wynikać z czynników psychicznych, takich jak depresja, lęk, ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. W takich przypadkach trudności w skupieniu uwagi są często związane z problemami emocjonalnymi i mogą prowadzić do obniżonej wydajności w codziennych zadaniach. Inne czynniki mogą być fizyczne, takie jak zmęczenie, niedobory witamin, problemy ze snem, a także choroby neurologiczne, takie jak demencja czy udar mózgu. Zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego mogą powodować trudności w utrzymaniu uwagi i przetwarzaniu informacji. Czasami problemy z koncentracją mogą być wynikiem stresu, nadmiernego obciążenia pracą lub zbyt dużej ilości bodźców zewnętrznych, co może prowadzić do rozproszenia uwagi. Współczesny styl życia, z ciągłym dostępem do technologii i informacji, również może przyczyniać się do trudności w koncentracji. Diagnostyka tych problemów często wymaga wnikliwej analizy historii pacjenta, a także przeprowadzenia testów psychologicznych i neurologicznych. Leczenie może obejmować terapię psychologiczną, farmakoterapię lub zmiany w stylu życia, takie jak poprawa jakości snu, dieta czy techniki relaksacyjne. W zależności od przyczyny, podejście do leczenia może być różne, a kluczem jest zrozumienie indywidualnych potrzeb pacjenta. >>>
Problemy z koncentracją to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: wodogłowie, anoreksja, bezdech senny, niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy, choroba Hashimoto, niedoczynność przytarczyc.
Problemy z równowagą
Problemy z równowagą to zaburzenia, które mogą wpływać na zdolność osoby do utrzymania stabilności i koordynacji podczas stania, chodzenia czy wykonywania innych ruchów. Mogą być spowodowane różnorodnymi czynnikami, w tym problemami z układem przedsionkowym, który odpowiada za percepcję równowagi, a także z układem nerwowym, mięśniami i stawami. Zaburzenia równowagi mogą manifestować się w postaci zawrotów głowy, chwiejności, a także trudności w poruszaniu się. Przyczyny mogą być zarówno łagodne, jak i poważne, obejmujące infekcje ucha, choroby neurologiczne, urazy głowy, a także skutki uboczne niektórych leków. Diagnoza opiera się na wywiadzie medycznym, badaniach fizykalnych oraz testach diagnostycznych, takich jak badania równowagi czy obrazowanie medyczne. Leczenie problemów z równowagą zależy od ich przyczyny i może obejmować rehabilitację, leki, a czasem interwencje chirurgiczne. Ważne jest również dostosowanie środowiska pacjenta, aby zminimalizować ryzyko upadków i kontuzji. W przypadku poważniejszych schorzeń, takich jak choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane, rehabilitacja i wsparcie są kluczowe dla poprawy jakości życia. >>>
Problemy z równowagą to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: wodogłowie, glejak wielopostaciowy, ataksja.
Problemy ze słowami w mówieniu lub pisaniu
Problemy ze słowami w mówieniu lub pisaniu, znane w medycynie jako zaburzenia mowy i języka, mogą obejmować różne trudności związane z produkcją, rozumieniem lub używaniem języka. Mogą być wynikiem uszkodzeń neurologicznych, takich jak udar mózgu, uraz czaszkowo-mózgowy, czy choroby neurodegeneracyjne, jak afazja. Afazja to zaburzenie, które wpływa na zdolność osoby do komunikacji, co może manifestować się w trudności w znajdowaniu słów, składaniu zdań, a także w rozumieniu mowy innych. Innym przykładem są dysleksja i inne specyficzne zaburzenia uczenia się, które wpływają na umiejętności pisania i czytania. Osoby z dysleksją mogą mieć trudności z dekodowaniem słów, co prowadzi do problemów w pisaniu, ortografii i płynności czytania. Problemy ze słowami mogą również występować w kontekście zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy lęk, gdzie mogą prowadzić do obniżonej pewności siebie w komunikacji. W terapii istotne jest zrozumienie podłoża tych zaburzeń, aby zastosować odpowiednie metody leczenia, które mogą obejmować terapię mowy, rehabilitację neurologiczną lub wsparcie psychologiczne. Ważne jest również, aby osoby z takimi problemami miały dostęp do wsparcia, które pomoże im w codziennej komunikacji i poprawie jakości życia. >>>
Problemy ze słowami w mówieniu lub pisaniu to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: zawał mózgu, udar mózgu, krwotok śródmózgowy, pląsawica, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Alzheimera, miastenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, glejak wielopostaciowy, ataksja.
Spastyczność
Spastyczność to stan kliniczny charakteryzujący się zwiększonym napięciem mięśniowym, który prowadzi do sztywności i ograniczenia ruchomości. Jest wynikiem nadmiernej aktywności neuronów motorycznych w rdzeniu kręgowym, często spowodowanej uszkodzeniem układu nerwowego. Może występować w różnych schorzeniach, takich jak mózgowe porażenie dziecięce, stwardnienie rozsiane, urazy rdzenia kręgowego czy udary mózgu. W spastyczności mięśnie są stale w stanie skurczu, co może prowadzić do bólu, trudności w poruszaniu się oraz zmniejszenia zdolności do wykonywania codziennych czynności. Objawy mogą być różne w zależności od lokalizacji uszkodzenia w układzie nerwowym oraz stopnia nasilenia stanu. Leczenie spastyczności często obejmuje rehabilitację, farmakoterapię, a w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne, mające na celu poprawę funkcji ruchowych i jakości życia pacjentów. >>>
Spastyczność to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: choroba Parkinsona.
Utrata pamięci która zakłóca codzienne życie
Utrata pamięci, która zakłóca codzienne życie, może być objawem różnych schorzeń neurologicznych, psychicznych lub metabolicznych. Z medycznego punktu widzenia, najczęściej kojarzona jest z zaburzeniami takimi jak choroba Alzheimera, demencja, urazy mózgu, a także depresja czy stres. Pacjenci mogą doświadczać trudności w zapamiętywaniu nowych informacji, przypominaniu sobie przeszłych wydarzeń lub orientacji w czasie i przestrzeni. Utrata pamięci może być klasyfikowana jako amnezja, która dzieli się na różne typy, w tym amnezję retrogradacyjną, polegającą na utracie wspomnień sprzed wystąpienia problemu, oraz amnezję anterogradacyjną, która utrudnia tworzenie nowych wspomnień. W przypadku demencji, objawy często postępujące, prowadzą do znacznego ograniczenia zdolności do samodzielnego funkcjonowania. W kontekście diagnozy, lekarze mogą stosować różne testy neuropsychologiczne, badania obrazowe mózgu oraz analizy laboratoryjne, aby ustalić przyczynę problemów z pamięcią. Leczenie zależy od zidentyfikowanej przyczyny i może obejmować farmakoterapię, terapię zajęciową oraz wsparcie psychologiczne, które mają na celu poprawę jakości życia pacjentów oraz ich zdolności do radzenia sobie w codziennych sytuacjach. >>>
Utrata pamięci która zakłóca codzienne życie to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: choroba Alzheimera.
Zaburzenia wzroku
Zaburzenia wzroku to wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządu wzroku, które mogą wpływać na zdolność widzenia. Mogą obejmować różnorodne problemy, takie jak krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, a także bardziej złożone schorzenia, takie jak zaćma czy jaskra. Wzrok jest wynikiem skomplikowanego procesu, w którym światło przechodzi przez rogówkę, soczewkę i siatkówkę, a następnie jest przetwarzane przez nerw wzrokowy i analizowane w mózgu. Zaburzenia mogą być spowodowane czynnikami genetycznymi, urazami, chorobami metabolicznymi, infekcjami, a także starzeniem się organizmu. Objawy zaburzeń wzroku mogą obejmować rozmyte widzenie, problemy z percepcją kolorów, trudności w widzeniu w słabym świetle, a także bóle oczu czy migreny. W diagnostyce zaburzeń wzroku kluczowe są badania okulistyczne, które pozwalają na ocenę stanu zdrowia oczu i na wczesne wykrycie potencjalnych schorzeń. Leczenie może obejmować korekcję wad wzroku za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych, farmakoterapię, a w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są istotne dla zachowania dobrego wzroku i jakości życia. >>>
Zaburzenia wzroku to również możliwy objaw innych chorób, takich jak np.: nadciśnienie tętnicze, wodogłowie, choroba Refsuma, tyrozynemia, nadkrwistość, nadpłytkowość samoistna, ataksja.
Badania rozpoznające
Nakłucie lędźwiowe
Nakłucie lędźwiowe jest procedurą medyczną, w której igła jest wprowadzana do kanału kręgowego, najczęściej w celu pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF) do badań diagnostycznych. Głównym powodem nakłucia lędźwiowego jest pomoc w diagnozowaniu chorób ośrodkowego układu nerwowego, w tym mózgu i kręgosłupa. Zabieg wykonywany jest zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym z zastosowaniem sterylnej techniki. Igła podskórna jest używana do uzyskania dostępu do przestrzeni podpajęczynówkowej i zebrania płynu. Płyn może być wysłany do analizy biochemicznej, mikrobiologicznej i cytologicznej. >>>
Nakłucie lędźwiowe to badanie diagnozujące także w innych stanach chorobowych, jak np.: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, Śpiączka afrykańska, pappataci, gorączka krwotoczna krymsko-kongijska, choroba lasu Kyasanur, borelioza, tyfus plamisty, japońskie zapalenie mózgu, zapalenia mózgu doliny Murray, limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych, leptospiroza, jersinioza.
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego
Rezonans magnetyczny (MRI) to technika obrazowania medycznego stosowana w radiologii do tworzenia obrazów anatomii i procesów fizjologicznych organizmu. Skanery MRI wykorzystują silne pola magnetyczne, gradienty pola magnetycznego i fale radiowe do generowania obrazów narządów w organizmie. MRI nie wiąże się z promieniowaniem rentgenowskim ani z użyciem promieniowania jonizującego, co odróżnia go od tomografii komputerowej i tomografii PET. MRI jest medycznym zastosowaniem jądrowego rezonansu magnetycznego (NMR), który może być również wykorzystywany do obrazowania w innych zastosowaniach NMR, takich jak spektroskopia NMR. >>>
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego to badanie diagnozujące także w innych stanach chorobowych, jak np.: tętniak, Żylaki przełyku, zapalenie mięśnia sercowego, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, choroba Wilsona, rak jajnika, rak prostaty, rak pęcherza moczowego, rak jelita grubego, rak piersi, gnatostomoza, choroba Creutzfeldta-Jakoba, japońskie zapalenie mózgu, nokardioza, bąblowica.
Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa
Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET) to zaawansowane badanie obrazowe, które łączy techniki tomografii komputerowej z obrazowaniem pozytonów, co pozwala na ocenę metabolizmu i funkcji biologicznych tkanek. W trakcie badania pacjentowi podawany jest radioaktywny znacznik, najczęściej w postaci glukozy oznaczonej izotopem, który gromadzi się w obszarach o zwiększonej aktywności metabolicznej, co jest typowe dla nowotworów, stanów zapalnych czy chorób neurodegeneracyjnych. Obraz uzyskany z PET dostarcza informacji o aktywności metabolicznej tkanek w czasie rzeczywistym, co czyni to badanie niezwykle przydatnym w diagnostyce onkologicznej, neurologicznej oraz kardiologicznej. Pozytony emitowane przez znacznik ulegają annihilacji z elektronami, co prowadzi do powstawania promieniowania gamma, które jest rejestrowane przez detektory, a następnie przetwarzane na obrazy. Badanie PET jest często wykonywane w połączeniu z tomografią komputerową (CT), co pozwala na uzyskanie szczegółowych obrazów anatomicznych w kontekście funkcjonalnym. Dzięki swojej zdolności do wykrywania wczesnych zmian chorobowych, PET staje się nieocenionym narzędziem w ocenie skuteczności terapii oraz monitorowaniu przebiegu choroby. Warto jednak pamiętać, że ze względu na stosowany radioaktywny znacznik, badanie to wiąże się z pewnym poziomem narażenia na promieniowanie, co należy uwzględnić przy podejmowaniu decyzji o jego wykonaniu. >>>
Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa to badanie diagnozujące także w innych stanach chorobowych, jak np.: choroba Parkinsona, rak prostaty, rak jelita grubego, rak trzustki, rak przełyku.
Stosowane leczenie*
(RS)-baklofen
(RS)-baklofen to lek stosowany głównie w leczeniu spastyczności mięśniowej, szczególnie u pacjentów z chorobami neurologicznymi, takimi jak stwardnienie rozsiane czy urazy rdzenia kręgowego. Działa jako agonista receptora GABA-B, co prowadzi do zmniejszenia napięcia mięśniowego oraz łagodzenia objawów spastyczności. Lek wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, co przyczynia się do relaksacji mięśni i poprawy funkcji motorycznych. Może być podawany doustnie lub w postaci iniekcji, a jego stosowanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, takich jak senność, zawroty głowy czy osłabienie. Ze względu na swoje właściwości, (RS)-baklofen jest również badany w kontekście terapii uzależnień oraz w leczeniu bólu neuropatycznego. >>>
(RS)-baklofen stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: kleszczowe zapalenie mózgu.
(RS)-cyklofosfamid
Cyklofosfamid (łac. Cyclophosphamidum) – organiczny związek chemiczny z grupy cyklicznych diamidofosforanów (diamidów kwasu fosforowego), zawierający pierścień 1,3,2-oksazafosfinanowy i fragment iperytu azotowego (−N(CH2CH2Cl)2) jako amidowy ligand egzocykliczny. Stosowany jako lek cytostatyczny z grupy leków alkilujących. >>>
(RS)-cyklofosfamid stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: miastenia, szpiczak mnogi, chłoniak Burkitta, ziarniniak grzybiasty, ostra białaczka szpikowa, przewlekła białaczka szpikowa, rak jajnika, siatkówczak, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, rak piersi, rak jądra.
Alemtuzumab
Alemtuzumab to monoklonalne przeciwciało, które jest stosowane głównie w leczeniu stwardnienia rozsianego oraz niektórych nowotworów, takich jak białaczka limfocytowa. Działa poprzez skierowanie się przeciwko białku CD52, które znajduje się na powierzchni limfocytów, powodując ich zniszczenie. Dzięki temu, alemtuzumab zmienia profil immunologiczny pacjenta, co może prowadzić do zmniejszenia objawów choroby i poprawy jakości życia. Lek podawany jest zazwyczaj w postaci infuzji dożylnej, a jego stosowanie wymaga ścisłej kontroli medycznej ze względu na ryzyko poważnych działań niepożądanych, takich jak infekcje czy reakcje alergiczne. Ze względu na swoje działanie, alemtuzumab jest uważany za terapię drugiego rzutu w przypadku stwardnienia rozsianego, zwłaszcza u pacjentów, którzy nie reagują na inne leczenie. >>>
Alemtuzumab stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: ziarniniak grzybiasty.
Apremilast
Apremilast to lek stosowany w leczeniu łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów. Działa jako inhibitor fosfodiesterazy 4 (PDE4), co prowadzi do zmniejszenia produkcji mediatorów stanu zapalnego. Dzięki temu łagodzi objawy choroby, takie jak stan zapalny, zaczerwienienie i swędzenie skóry oraz bóle stawów. Apremilast jest podawany doustnie i jest używany, gdy inne terapie nie są skuteczne lub odpowiednie. >>>
Apremilast stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: Łuszczyca.
Azatiopryna
Azatiopryna to lek immunosupresyjny stosowany w leczeniu chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz w zapobieganiu odrzutom przeszczepów organów. Działa poprzez hamowanie proliferacji komórek, co zmniejsza aktywność układu odpornościowego i łagodzi stan zapalny. >>>
Azatiopryna stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, miastenia.
Betametazon
Betametazon jest syntetycznym glikokortykosteroidem o silnym działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym i przeciwalergicznym. Jest stosowany w leczeniu różnych stanów zapalnych i autoimmunologicznych, a także w alergiach. Może być stosowany miejscowo (na skórę), doustnie, dożylnie lub domięśniowo, w zależności od potrzeb terapeutycznych. Betametazon działa poprzez hamowanie syntezy mediatorów stanu zapalnego, takich jak prostaglandyny i leukotrieny, oraz poprzez zmniejszenie przepuszczalności naczyń krwionośnych. Działa także immunosupresyjnie, hamując aktywność układu immunologicznego, co pomaga w kontrolowaniu reakcji alergicznych i autoimmunologicznych. >>>
Betametazon stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: atopowe zapalenie skóry, Łojotokowe zapalenie skóry, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, astma.
Cyjanokobalamina
Cyjanokobalamina jest formą witaminy B12 stosowaną w leczeniu niedoboru witaminy B12 z wyjątkiem obecności toksyczności cyjanku. >>>
Cyjanokobalamina stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: dyfilobotrioza.
Daklizumab
Daklizumab to lek immunosupresyjny stosowany w terapii chorób autoimmunologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane. Działa jako przeciwciało monoklonalne, które blokuje aktywność białka CD25, będącego częścią receptora interleukiny-2, co prowadzi do zmniejszenia aktywacji limfocytów T i zmniejszenia stanu zapalnego. Daklizumab był stosowany głównie w terapii pacjentów z opornym na leczenie stwardnieniem rozsianym, jednak jego stosowanie zostało ograniczone z powodu skutków ubocznych i problemów z bezpieczeństwem. Kluczowe ryzyko związane z terapią obejmuje zwiększone ryzyko infekcji oraz reakcje alergiczne. Mimo że daklizumab wykazywał skuteczność w redukcji objawów choroby, jego zastosowanie w praktyce klinicznej jest obecnie ograniczone. >>>
Dantrolen
Dantrolen to lek stosowany głównie w leczeniu złośliwej hipertermii, czyli rzadkiej, ale groźnej reakcji na niektóre leki anestetyczne. Działa poprzez hamowanie uwalniania wapnia z siateczki sarkoplazmatycznej w mięśniach, co zmniejsza napięcie mięśni i zapobiega sztywności mięśniowej oraz podwyższeniu temperatury ciała. >>>
Dantrolen stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: zawał mózgu.
Fingolimod
Fingolimod to lek stosowany w terapii stwardnienia rozsianego, który działa jako modulator receptora sfingozynofosforanu. Jego głównym działaniem jest zmniejszenie liczby limfocytów we krwi, co pomaga w redukcji stanów zapalnych związanych z chorobą. Fingolimod jest podawany doustnie i charakteryzuje się długim działaniem, co pozwala na wygodniejsze dawkowanie w porównaniu do niektórych innych terapii. Lek został zatwierdzony do stosowania w leczeniu pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego, a także w niektórych przypadkach postaci pierwotnie postępującej. Fingolimod ma swoje efekty uboczne, takie jak bradykardia, podwyższone ryzyko infekcji oraz problemy z wątrobą, dlatego pacjenci przyjmujący ten lek są monitorowani pod kątem potencjalnych powikłań. Warto zaznaczyć, że leczenie fingolimodem wymaga starannego nadzoru medycznego, a decyzja o jego zastosowaniu powinna być dokładnie przemyślana przez lekarza i pacjenta. >>>
Fumaran dimetylu
Fumaran dimetylu to organiczny związek chemiczny, który jest estrem kwasu fumaranowego i metanolu. Występuje w postaci bezbarwnej cieczy o charakterystycznym zapachu. Jest stosowany głównie w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym, a także jako substancja aktywna w niektórych preparatach stosowanych w terapii chorób autoimmunologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane. Działa przeciwzapalnie i immunomodulująco, co czyni go cennym lekiem w leczeniu pacjentów z tymi schorzeniami. Fumaran dimetylu może wywoływać skutki uboczne, takie jak bóle głowy, problemy żołądkowo-jelitowe czy reakcje skórne, dlatego jego stosowanie wymaga nadzoru medycznego. Ponadto, ze względu na swoje właściwości chemiczne, jest również badany pod kątem potencjalnych zastosowań w innych dziedzinach, takich jak ochrona środowiska czy materiały kompozytowe. >>>
Gabapentyna
Gabapentyna to lek stosowany głównie w leczeniu neuropatycznego bólu oraz jako środek wspomagający w terapii padaczki. Działa poprzez modulację aktywności neuroprzekaźników w mózgu, co prowadzi do zmniejszenia nadmiernej pobudliwości neuronów. Lek ten jest często stosowany w przypadkach bólu neuropatycznego, takiego jak ból związany z neuropatią cukrzycową czy neuralgią popółpaścową. Gabapentyna ma również zastosowanie w leczeniu zaburzeń lękowych oraz w terapii uzależnień. Pomimo swoich korzyści, gabapentyna może powodować działania niepożądane, takie jak senność, zawroty głowy czy zaburzenia równowagi. Ważne jest, aby stosować go zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ nagłe odstawienie leku może prowadzić do nasilenia objawów padaczkowych u pacjentów przyjmujących go w tym celu. Przed rozpoczęciem terapii gabapentyną zaleca się dokładną ocenę stanu zdrowia i omówienie potencjalnych interakcji z innymi lekami. >>>
Gabapentyna stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: bezsenność, padaczka, migrena, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, półpasiec, kleszczowe zapalenie mózgu.
Hormon adrenokortykotropowy
Hormon adrenokortykotropowy, znany również jako ACTH, jest hormonem peptydowym wydzielanym przez przysadkę mózgową. Jego główną funkcją jest stymulowanie kory nadnerczy do produkcji i wydzielania glikokortykosteroidów, w tym kortyzolu, który odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu, odpowiedzi na stres oraz utrzymaniu równowagi elektrolitowej. Produkcja ACTH jest regulowana przez hormon uwalniający kortykotropinę (CRH), który jest wydzielany przez podwzgórze w odpowiedzi na stres lub niskie stężenie kortyzolu we krwi. Poziom ACTH w organizmie może być mierzony w diagnostyce różnych zaburzeń hormonalnych, w tym choroby Cushinga i niedoczynności kory nadnerczy. Wzrost poziomu ACTH może wskazywać na nadmierną produkcję hormonów nadnerczy, podczas gdy jego obniżony poziom może sugerować problemy z przysadką lub nadnerczami. Hormon ten odgrywa zatem istotną rolę w homeostazie hormonalnej i odpowiedzi organizmu na stres. >>>
Hydroksykobolamina
Hydroksykobolamina to forma witaminy B12, która odgrywa kluczową rolę w metabolizmie komórkowym, syntezie DNA oraz produkcji czerwonych krwinek. Jest naturalnie obecna w organizmach zwierzęcych i jest często stosowana jako suplement diety oraz w terapii niedoboru witaminy B12, szczególnie u osób z problemami wchłaniania tej witaminy. Hydroksykobolamina ma właściwości, które mogą wspierać układ nerwowy oraz wpływać na zdrowie psychiczne. W medycynie znajduje zastosowanie w leczeniu anemii megaloblastycznej oraz w terapii zatrucia cyjanowodorem, gdyż może przekształcać się w inne formy witaminy B12, które są potrzebne organizmowi. Jej podawanie jest zazwyczaj bezpieczne, ale jak każdy suplement, może wywołać skutki uboczne u niektórych osób. >>>
Interferon beta-1b
Interferon beta-1b to białko stosowane w terapii stwardnienia rozsianego, choroby autoimmunologicznej, która wpływa na układ nerwowy. Jest syntetycznym odpowiednikiem naturalnie występującego interferonu beta, który odgrywa kluczową rolę w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Lek ten działa poprzez modulowanie odpowiedzi immunologicznej, zmniejszając stan zapalny i spowalniając postęp choroby. Interferon beta-1b podawany jest w formie zastrzyków i może pomóc w zmniejszeniu częstości występowania rzutów choroby oraz opóźnieniu niepełnosprawności. Działania niepożądane mogą obejmować objawy grypopodobne, reakcje w miejscu wstrzyknięcia oraz zmiany w wynikach badań laboratoryjnych. Leczenie tym lekiem wymaga regularnych wizyt kontrolnych u lekarza oraz monitorowania stanu zdrowia pacjenta. >>>
Kladrybina
Kladrybina to syntetyczny analog puryn, który jest stosowany w terapii niektórych chorób, w tym stwardnienia rozsianego oraz niektórych nowotworów, takich jak białaczki. Działa poprzez hamowanie proliferacji komórek, co prowadzi do zmniejszenia liczby limfocytów oraz modulacji odpowiedzi immunologicznej. Kladrybina jest podawana w formie doustnej lub jako zastrzyk, a jej działanie polega na selektywnym niszczeniu limfocytów T i B. Leczenie kladrybiną może prowadzić do różnych efektów ubocznych, w tym obniżenia odporności, co wymaga monitorowania pacjentów w trakcie terapii. W ostatnich latach kladrybina zyskała na popularności dzięki swoim korzystnym wynikom klinicznym oraz skuteczności w długoterminowym zarządzaniu chorobą. >>>
Metyloprednizolon
Metyloprednizolon to kortykosteroid stosowany w leczeniu stanów zapalnych i alergicznych, takich jak astma, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroby autoimmunologiczne. Działa poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i hamowanie odpowiedzi immunologicznej. Jest dostępny w postaci tabletek, zastrzyków i maści. >>>
Metyloprednizolon stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: zapalenie zatok przynosowych, zapalenie nerwu wzrokowego.
Mitoksantron
Mitoksantron (mitoxantrone) to lek chemioterapeutyczny stosowany głównie w leczeniu nowotworów, takich jak chłoniaki nieziarnicze, rak piersi i rak gruczołu krokowego. Jest antybiotykiem antracyklinowym, który działa poprzez zakłócanie replikacji DNA w komórkach nowotworowych, co prowadzi do ich śmierci. Mitoksantron jest również używany w leczeniu niektórych przypadków ostrej białaczki szpikowej (AML). >>>
Mitoksantron stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: ostra białaczka szpikowa, rak prostaty, rak piersi.
Modafinil
Modafinil to lek stosowany głównie w leczeniu zaburzeń snu, takich jak narkolepsja, zespół bezdechu sennego oraz zaburzenia snu związane z pracą zmianową. Działa jako stymulant, poprawiając czujność i koncentrację, a także zmniejszając uczucie zmęczenia. Modafinil wpływa na neuroprzekaźniki w mózgu, w tym dopaminę i norepinefrynę, co przyczynia się do jego właściwości pobudzających. Lek jest często stosowany off-label przez osoby, które pragną zwiększyć swoją wydajność w pracy lub nauce. Chociaż modafinil jest generalnie uważany za bezpieczny, może powodować skutki uboczne, takie jak bóle głowy, nudności czy problemy ze snem. Ważne jest, aby stosować go zgodnie z zaleceniami lekarza, aby zminimalizować ryzyko działań niepożądanych. W ostatnich latach modafinil zyskał popularność jako "smart drug", czyli substancja poprawiająca funkcje poznawcze, co przyciąga uwagę zarówno naukowców, jak i osób poszukujących sposobów na poprawę wydajności umysłowej. >>>
Modafinil stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: narkolepsja.
Natalizumab
Natalizumab to lek biologiczny stosowany w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna oraz stwardnienia rozsianego. Działa jako przeciwciało monoklonalne, które blokuje integrynę α4β1 na powierzchni komórek immunologicznych, co zapobiega ich migracji do tkanek objętych stanem zapalnym, zmniejszając stan zapalny i uszkodzenia w tych schorzeniach. >>>
Natalizumab stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: choroba Crohna.
Pregabalina
Pregabalina to lek stosowany w leczeniu neuropatycznego bólu, zespołu lęku uogólnionego oraz padaczki. Działa poprzez zmniejszenie uwalniania neuroprzekaźników, co prowadzi do zmniejszenia pobudliwości neuronów. Pregabalina jest często stosowana w terapii pacjentów z przewlekłym bólem neuropatycznym, takim jak ból spowodowany uszkodzeniem nerwów, a także w leczeniu lęku, co może poprawić jakość życia osób z tymi schorzeniami. Lek jest dostępny w postaci kapsułek i może powodować działania niepożądane, takie jak zawroty głowy, senność czy obrzęki, dlatego jego stosowanie powinno być monitorowane przez lekarza. >>>
Pregabalina stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: padaczka, migrena, półpasiec.
Rytuksymab
Rytuksymab to lek biologiczny stosowany w terapii nowotworów i chorób autoimmunologicznych. Jest to przeciwciało monoklonalne, które specyficznie wiąże się z antygenem CD20, obecnym na powierzchni limfocytów B. Działanie rytuksymabu prowadzi do zniszczenia tych komórek, co jest szczególnie przydatne w leczeniu chłoniaków oraz białaczek, takich jak chłoniak nieziarniczy i przewlekła białaczka limfocytowa. Lek stosuje się również w terapii chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Rytuksymab może być podawany samodzielnie lub w skojarzeniu z innymi lekami, a jego skuteczność oraz bezpieczeństwo były przedmiotem wielu badań klinicznych. Działania niepożądane mogą obejmować reakcje alergiczne, infekcje, a także problemy związane z układem sercowo-naczyniowym. Rytuksymab jest dostępny w postaci infuzji dożylnej i wymaga starannego monitorowania pacjentów w trakcie leczenia. >>>
Rytuksymab stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak np.: miastenia, krioglobulinemia.
Teryflunomid
Teryflunomid to lek stosowany w terapii stwardnienia rozsianego, który działa jako immunomodulator. Jego głównym mechanizmem działania jest hamowanie proliferacji aktywowanych limfocytów T, co przyczynia się do zmniejszenia stanu zapalnego w ośrodkowym układzie nerwowym. Teryflunomid jest stosowany w formie doustnej i ma na celu zmniejszenie częstości rzutów choroby oraz opóźnienie progresji niepełnosprawności. Lek jest metabolizowany w wątrobie i ma długi okres półtrwania, co oznacza, że jego efekty mogą utrzymywać się przez dłuższy czas po odstawieniu. Teryflunomid może powodować działania niepożądane, takie jak bóle głowy, biegunka, czy podwyższone ciśnienie krwi, dlatego monitorowanie pacjentów jest istotne podczas terapii. Przed rozpoczęciem leczenia należy również sprawdzić funkcję wątroby, ponieważ lek może wpływać na jej parametry. W przypadku kobiet w ciąży lub planujących ciążę, teryflunomid jest przeciwwskazany ze względu na ryzyko teratogenności. >>>
* Nie stosuj żadnego z wymienionych lekarstw lub terapii bez konsultacji z lekarzem.
Stwardnienie rozsiane - do jakiego lekarza się udać?
Fizjoterapia
Fizjoterapia to dział medycyny, który koncentruje się na diagnozowaniu, leczeniu oraz rehabilitacji pacjentów z problemami ruchowymi i bólowymi. Jej głównym celem jest przywrócenie sprawności fizycznej, poprawa jakości życia oraz zapobieganie dalszym urazom i schorzeniom. Fizjoterapeuci wykorzystują różnorodne metody, takie jak terapia manualna, ćwiczenia rehabilitacyjne, elektroterapia, ultradźwięki oraz różne formy masażu. Pracują z pacjentami w różnych grupach wiekowych, pomagając im w powrocie do zdrowia po urazach, operacjach czy w chorobach przewlekłych. Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w rehabilitacji osób po udarach, kontuzjach sportowych, a także w leczeniu schorzeń ortopedycznych i neurologicznych. Dzięki indywidualnemu podejściu do pacjenta, fizjoterapeuci opracowują spersonalizowane programy terapeutyczne, które uwzględniają specyfikę schorzenia oraz możliwości pacjenta. Współpraca z innymi specjalistami, takimi jak lekarze, dietetycy czy psycholodzy, jest również istotnym elementem pracy fizjoterapeuty, co pozwala na holistyczne podejście do zdrowia pacjenta. >>>
Fizjoterapia to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: reaktywne zapalenie stawów, koksartroza, zespół Lermoyeza.
Immunologia
Immunologia to dziedzina medycyny zajmująca się badaniem układu odpornościowego, jego funkcji, chorób oraz mechanizmów obronnych organizmu przeciwko patogenom, takim jak bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. Współczesna immunologia bada również autoimmunizację, alergie oraz nowotwory układu odpornościowego. >>>
Immunologia to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: rumień guzowaty, toczeń rumieniowaty, pęcherzyca, atopowe zapalenie skóry, Łojotokowe zapalenie skóry, rumień wielopostaciowy, język geograficzny, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, astma, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie twardówki, zespół Guillaina-Barrégo, miastenia, zespół Hurler, choroba Menkesa, krioglobulinemia, choroba Hashimoto, choroba von Gierkego, chłoniak Hodgkina, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak grudkowy, chłoniak Burkitta, agranulocytoza, zespół Wiskotta-Aldricha, zespół delecji 22q11.2, grasiczak, mięsak Kaposiego, leiszmanioza, gammapatia monoklonalna, alleszerioza, geotrychoza, kokcydioidomikoza, histoplazmoza, parakokcydioidomikoza, aspergiloza, kryptokokoza, mukormykoza, Żółta gorączka, argentyńska gorączka krwotoczna, gorączka Lassa, gorączka krwotoczna krymsko-kongijska, opryszczka, aIDS, podostre stwardniające zapalenie mózgu, postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa, limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych, eozynofilia.
Neurologia
Neurologia (z greckiego: νεῦρον (neûron), "struna, nerw" i przyrostek -logia, "badanie") jest gałęzią medycyny zajmującą się zaburzeniami układu nerwowego. Neurologia zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem wszystkich chorób obejmujących mózg, rdzeń kręgowy i nerwy obwodowe. >>>
Neurologia to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: choroba Kaszina-Beka, zaparcia, zawał mózgu, udar mózgu, tętniak, choroba moyamoya, przetoka perylimfatyczna, tętniak Rasmussena, zapalenie mięśnia sercowego, krwotok podpajęczynówkowy, krwotok śródmózgowy, wodogłowie, jaskra, zapalenie nerwu wzrokowego, choroba Ménière’a, zespół Lermoyeza, zapalenie błędnika, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, dystrofia Emery’ego-Dreifussa, dystrofia miotoniczna, dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa, rodzinna dysautonomia, zespół Hornera, choroba Alzheimera, padaczka, migrena, bezdech senny, narkolepsja, zespół Kleinego-Levina, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, choroba Refsuma, bezsenność, zespół Guillaina-Barrégo, somnambulizm, miastenia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, pląsawica, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Parkinsona, neurodegeneracja związana z kinazą pantotenianu, postępujące porażenie nadjądrowe, choroba McArdle’a, zespół Hurler, zespół Huntera, zespół Sanfilippo, zespół Lescha-Nyhana, choroba Menkesa, zaburzenia depresyjne, choroba Pompego.
Psychiatria
Psychiatria to dziedzina medycyny zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem zaburzeniom psychicznym oraz emocjonalnym. Specjaliści w tej dziedzinie, zwani psychiatrami, oceniają stan psychiczny pacjentów, wykorzystując różne metody, w tym wywiady kliniczne, testy psychologiczne oraz obserwację zachowań. Leczenie w psychiatrii może obejmować terapię farmakologiczną, która polega na stosowaniu leków psychotropowych, a także psychoterapię, która może przybierać różne formy, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna czy grupowa. Psychiatrzy często współpracują z innymi specjalistami, takimi jak psychologowie czy terapeuci, aby zapewnić pacjentom kompleksową opiekę. Psychiatria zajmuje się szerokim zakresem zaburzeń, w tym depresją, lękiem, schizofrenią, zaburzeniami odżywiania oraz zaburzeniami osobowości. Dział ten również bada wpływ czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych na zdrowie psychiczne, co pozwala na lepsze zrozumienie i leczenie różnych schorzeń. W ciągu ostatnich lat psychiatra dostrzega rosnące znaczenie zdrowia psychicznego w społeczeństwie, co przyczynia się do zwiększenia dostępności usług psychiatrycznych i destygmatyzacji problemów psychicznych. >>>
Psychiatria to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: zespół jelita drażliwego, zawał mózgu, dystrofia miotoniczna, zespół Lermoyeza, bezsenność, somnambulizm, pląsawica, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Parkinsona, neurodegeneracja związana z kinazą pantotenianu, postępujące porażenie nadjądrowe, choroba Alzheimera, padaczka, migrena, narkolepsja, zespół Kleinego-Levina, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, anoreksja, zespół Huntera, zespół Lescha-Nyhana, schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia depresyjne, nadczynność przysadki, hiperprolaktynemia, zespół policystycznych jajników, otyłość, zespół delecji 22q11.2, aIDS, zespół Cushinga.
Rehabilitacja medyczna
Rehabilitacja medyczna to dział medycyny, który koncentruje się na przywracaniu funkcji i poprawie jakości życia pacjentów po urazach, operacjach czy chorobach. Jej celem jest wspieranie procesu zdrowienia poprzez zastosowanie odpowiednich metod terapeutycznych, które mogą obejmować fizjoterapię, terapię zajęciową oraz różnorodne formy aktywności fizycznej. W rehabilitacji medycznej kluczowe jest indywidualne podejście do pacjenta, które uwzględnia jego specyficzne potrzeby oraz możliwości. Specjaliści w tej dziedzinie, tacy jak fizjoterapeuci, lekarze rehabilitacji czy terapeuci zajęciowi, współpracują ze sobą, aby opracować kompleksowy program rehabilitacyjny. Program ten może obejmować ćwiczenia mające na celu poprawę siły i elastyczności mięśni, techniki relaksacyjne, a także wsparcie psychologiczne. Rehabilitacja medyczna ma zastosowanie w wielu obszarach, w tym w neurologii, ortopedii, geriatrii, a także w rehabilitacji pooperacyjnej i pourazowej. Działa na rzecz minimalizacji skutków niepełnosprawności, a także wspiera pacjentów w powrocie do codziennych czynności oraz aktywności zawodowej. Dzięki nowoczesnym metodom i technologiom, rehabilitacja staje się coraz bardziej efektywna, co przekłada się na lepsze wyniki terapeutyczne i większe zadowolenie pacjentów. >>>
Rehabilitacja medyczna to dział medycyny zajmujący się również szeregiem innych chorób, takich jak np.: zapalenie kaletki maziowej, zawał mózgu, udar mózgu, choroba moyamoya, tętniak Rasmussena, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, dystrofia Emery’ego-Dreifussa, dystrofia miotoniczna, dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa, zespół Lermoyeza, padaczka, zespół Guillaina-Barrégo, miastenia, pląsawica, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Parkinsona, neurodegeneracja związana z kinazą pantotenianu, postępujące porażenie nadjądrowe, choroba Alzheimera, choroba Pompego, choroba McArdle’a, zespół Huntera, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, ataksja.
Bibliografia:
- Identyfikator z baz danych dotyczących genomów, ścieżek enzymatycznych i biologicznych substancji chemicznych (ENG)
- Stwardnienie rozsiane w bazie U.S. National Library of Medicine (ENG)
- Stwardnienie rozsiane na stronach brytyjskiego NHS (ENG)
- Stwardnienie rozsiane na stronach Medscape (ENG)
- Artykuły w brytyjskim serwisie medycznym Patient.info (ENG)
- Stwardnienie rozsiane w bazie danych amerykańskiego National Cancer Institute (ENG)
- Stwardnienie rozsiane w bazie schorzeń Diseases Database (ENG)
- Stwardnienie rozsiane w bazie rzadkich i genetycznych chorób GARD amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia (ENG)


Łupież pstry
Kleszczowe zapalenie mózgu
Choroba Andersen
Hiperprolaktynemia
Narkolepsja
Zapalenie pęcherzyka żółciowego
Ostra białaczka szpikowa
Choroba von Gierkego